1 Wat is een vulkaan?
2. Hoe werkt een vulkaan?
3. Waar komen vulkanen voor?
4. Lava
5. Vulkanische gassen
6 Voordelen
7 Actieve en niet actieve vulkanen
8. Pompeii

1. Wat is een vulkaan?

Vulkanen, zlen er vaak uit als grote bergen. Soms stroomt er vuur of lava uit, met veel, rookwolken eromheen.Op de top van de berg is een gat, de krater,en daar komt lava: uit bij een uitbarsting. Maar vulkanen hoeven lang niet altijd mooie bergen te zijn. Ze kunnen er ook heel anders uitzien' als gewone scheuren in de grond of als ronde meertjes met helder water. Eigenlijk is een vulkaan alleen maar een gat of een scheur in de grond, waar hete gesteente en gas uitkomt. Dit hete gesteente heet de lava. In de rookwolk die bij een vulkaanuitbarsting te zien zijn, zit as en losse stenen die tot heel hoog in de lucht geschoten kunnen worden. Alle lava, as en stenen die uit een vulkaan komen liggen om het eigenlijke kratergat heen en stapelen steeds hoger op. Zo groeit na een tijd een echte berg omhoog.

2. Hoe werkt een vulkaan?

Bij veel vulkanen zit de kraterpijp verstopt met lava en stenen. De uitgang naar buiten is dus geblokkeerd Daardoor wordt de druk van het magma steeds groter. Soms verschijnt een rookwolk boven de krater van de vulkaan. De grond begint te trillen. Plotseling klinken er ernorme knallen. De lavaprop is uit de kraterpijp gevlogen zoals de kurk van een fles Stenen en as worden meters hoog de lucht in geslingerd. De as is zo licht, dat hij soms kilometers verderop pas zakt. Dit noemt men een asregen. Doordat de stenen gloeiendheet zijn als ze de lucht in vliegen, krijgen ze vreemde vormen. Meestal zijn die vulkanische bommen bolvormig. Ze wisselen van een paar centimeter af tot een meter groot. Als de prop uit de kraterpijp is, kan het magma naar buiten. Als de magma het aardoppervlak heeft bereikt, wordt het lava genoemd. De temperatuur van die lava ligt tussen de 600°C en 1200 °C. Alles wat de lava op zijn weg naar onder tegenkomt, wordt gedood. De bovenste laag van de lava koelt heel snel af. De onderste laag blijft nog heet en stroomt verder Als het lava weer hard geworden is, raakt de kraterpijp weer verstopt.

3. Waar komen vulkanen voor?

Het magma onder de aarde stroomt. Dit worden ook wel convectiestromen genoemd. De plaat waar het magma onderdoor stroomt, stroomt mee, en botst soms tegen andere platen. Dan kunnen er twee dingen gebeuren:
1. De platen botsen tegen elkaar en er ontstaat een plooiingsgebergte, zoals de Alpen.

2. De ene plaat schuift onder de andere plaat.
Waar de ene plaat onder de andere schuift ontstaan vulkanen, doordat de steen waaruit zo' n plaat bestaat smelt. Dat steen wordt magma. Er komt een hoge druk op dat magma ts staan.Het magma komt naar boven in een vulkaanuitbarsting. Daarom liggen de meeste vulkanen aan de randen van een plaat.

4. Lava

Heet gesteente dat uit de aarde ontsnapt, heet lava. Een hete lavazee vult de krater van de vulkaan en fonteinen met roodgloeiende lava spuiten hoog in de lucht. De lava stroomt uit de vulkaan als vuurrivieren langs de hellingen naar beneden. De lava heeft een temperatuur van ongeveer 11 aaoc. Heet genoeg om staal te laten smelten.

5. Vulkanische gassen

Ook vulkanische gassen kunnen erg gevaarlijk zijn. Sommige gassen verraden zichzelf. Ze stinken naar rotte eieren of prikken vreselijk in je keel en je ogen en branden gaten in je kleren. Maar van een giftig gas, koolmonoxide, merk je helemaal niets. In Afrika zijn zo eens 1700 mensen gestorven toen een vulkanische gaswolk uit het Nyosmeer omhoog steeg. Niet elke vulkaan is even explosief.

6. Voordelen

Het as van een vulkaan uitbarsting is heel vruchtbaar en voedzaam voor planten. Als dat gebeurt dan groeien er weer planten en bomen. De bewoners van dat gebied komen terug om weer opnieuw voedsel te verbouwen.
Maar er zijn ook andere voordelen: de gesteente gebruiken wij om in sieraden te doen. Hier zijn een paar stenen:

Obsidiaan - ontstaat als lava heel snel afkoeld

Basalt - komt heel veel voor.

Andesiet - komt veel voor in de Andes.

Ryoliet - een fijnkorrelig gesteente, maar lichter van kleur en gewicht dan bijvoorbeeld basalt.

Puimsteen - ontstaat uit onderzeese vuikanen als de lava veel gas hesR

Tuf - ontstaat uit vulkanische as en het is heel zacht.

7. Actieve en niet- actieve vulkanen

7.1 Actieve vulkanen

Actieve vulkanen kunen zonder waarschuwingen uitbarsten. Ze barsten heel vaak uit. ln de grote oceanen komen heel veel vloedgolven voor dat komt doordat de oceanen omringt zijn door vulkanen. De meeste vloedgolven hebben een hoogte van 25 m en een snelheid van 460 km per uur bereiken.

7.2 Niet-actieve vulkanen

Er zijn veel meer niet-actieve vulkanen of slapenden vulkanen die kunnen zich jaren rustig houden, maar dan barsten ze ineens uit. Vulkanen die heellang niet uitbarsten noemen we dode vulkanen.

8. Pompeii

De beroemdste vulkaanuitbarsting aller tijden is die van de Vesuvius in !talie in het jaar 1979. Dat is dus al bijna 2000 jaar geleden. De Vesuvius was altijd een rustige vulkaan. Maar op 24 augustus begon hij plotseling te schudden en werden de bewoners van de steden Pompeji en Herculaneum overvallen. In enkele uren was de stad bedekt onder een metersdikke laag. En meer dan 2000 mensen waren gestorven door het as die over de stad woedde. Plinius Minor beschreef in brieven aan Tacitus nauwkeurig hoe de ramp verliep. Hij was er zelf bij.

Dit was mijn spreekbeurt over vulkanen.

Groep 8